آشنایی با حضانت

در قانون کشور ما به طور دقیق و مدون برای حضانت تعریفی ارائه نشده است.اما در اصطلاح عامیانه و در حالت کلی به معنای مراقبت،نگهداری از فرزند و محافظت میباشد.مبحث حضانت کاملا با دیگر اصطلاحات حقوقی مانند: ولایت،قیمومت و وصایت متفاوت است و عمده ترین تفاوت نیز در آن است که به امور مالی فرزندان ربطی ندارد و به بیانی بهتر،تنها به نگهداری و تربیت فرزندان مربوط است. توجه داشته باشید که حضور یک وکیل حضانت در پرونده مربوطه تاثیری زیادی در نتیجه ی دلخواه شما دارد.

با استناد به ماده ی 1168 قانون مدنی می توان گفت که این موضوع از نظر قانونگذار بسیار با اهمیت می باشد و او حضانت را هم حق و هم تکلیفی بر عهده ی والدین میداند.

حضانت فرزند بعد از فوت پدر

با استناد به ماده 1171 قانون مدنی،می توان گفت که در حالت کلی، هرکدام از والدین (پدر یا مادر) فوت کنند،حضانت فرزند بر عهده پدر یا مادر زنده خواهد بود.شاید برای برخی از افراد این سوال پیش اید که اگر پدربزرگ پدری فرزند در صورت فوت پدر در قید حیات باشد،ایا میتواند حضانت را بر عهده گیرد؟

برای پاسخ به این سوال با توجه به ماده ی 1171 قانون مدنی،همانطور که گفتیم در صورت فوت پدر در حالت عادی حضانت به مادر واگذار خواهد شد و پدر بزرگ از لحاظ قانونی ولایت فرزند را بر عهده خواهد داشت ، اما اگر پدربزرگ تحت شرایطی که در قانون آمده است ، میتواند اثبات کند که مادر طفل فاقد صلاحیت های لازم برای نگهداری او میباشد ، میتواند از طریق قانونی از مادر سلب حضانت کند و تربیت و نگهداری فرزند را خودش بر عهده گیرد.

حضانت فرزندان در صورت جدایی پدر و مادر

امروزه بسیاری از پدرها و مادر ها ممکن است در زندگی به این نتیجه برسند که توانایی سازگاری با یکدیگر را ندارند و برای جدایی و طلاق به دادگاه خانواده مراجعه می کنند.در چنین اوضاعی شرایط و اوضاع حضانت فرزندان به چه نحو خواهد بود؟

به عنوان یک قاعده کلی می توان گفت که وظیفه ی نگهداری از فرزندان پسر تا پایان 7 سالگی بر عهده ی مادر خواهد بود و وظیفه ی نگهداری و تربیت فرزندان دختر نیز تا پایان سن 9 سالگی بر عهده ی مادر است و پس از آن به پدر واگذار خواهد شد.

جالب است بدانید که والدین میتوانند حتی قبل از طلاق از یکدیگر نیز ، دادخواست حضانت و یا سلب آن و حتی ملاقات فرزندانشان را در قالب یک دادخواست به محاکم قضایی ارائه دهند.

شرایط حضانت فرزند در طلاق توافقی تا حدودی متفاوت میباشد ؛ چرا که در این نوع طلاق اصولا زوجین در مورد مسائل مختلف در هنگام جداییشان به توافق میرسند و مسئله ی نگهداری و تربیت فرزندان نیز یکی از این مسائل میباشد. در این نوع طلاق زوجین می توانند حتی در مورد حضانت دائم فرزند نیز به توافق برسند ، برای مثال بعضی تصمیم میگیرند تا در مقابل بخشش مهریه ی خود ، تربیت و نگهداری دائمی فرزندشان را بر عهده گیرند.

در نتیجه اگر پدر و مادر در رابطه با این موضوع از قبل به نتیجه و تفاهم رسیده باشند ، دادگاه با هدف مصلحت فرزند ، واگذاری امر حضانت به دیگری را رد یا قبول خواهد کرد و در رابطه با این موضوع جوانب مختلف را مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد داشت و نمی توان اینگونه انتظار داشت که در صورت توافق زوجین ، بلافاصله حکم مبتنی بر توافق طرفین صادر شود.

یکی از سوال هایی که مکررا ممکن است با آن مواجه شویم آن است که آیا حضانت فرزند در دفترخانه قبل از طلاق قابل اخذ است؟

حقیقت آن است که اگر وکالتنامه های بلاعزل از جانب پدر به مادر در دفترخانه داده شود و از لحاظ قانونی و حقوقی تمام نکات در آن رعایت شده باشد ، این موضوع در عرف امکان پذیر خواهد بود اما از از لحاظ حقوقی به آن حضانت گفته نمی شود بلکه وکالتنامه ای از جانب پدر برای انجام امور مربوط به حضانت به مادر است. بهتر است در چنین مواردی از یک وکیل برای حضانت فرزند کمک بگیرید.

موارد سلب حضانت

1. طبق ماده ی 1170 قانون مدنی،اگر دو دورانی که حضانت بر عهده ی مادر میباشد،او به جنون مبتلا شود و دچار مشکلات اخلاقی شود و یا ازدواج کند،نگهداری و تربیت فرزند از او سلب خواهد شد و به پدر واگذار خواهد شد.بنا بر این حضانت فرزند بعد از ازدواج مادر دیگر بر عهده ی او نخواهد بود و دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت طفل اصولا وظیفه ی نگهداری و تربیت فرزند را به پدر واگذار خواهد کرد.
2. ماده ی 1173 قانون مدنی در مورد سلب حضانت فرزند از پدر و یا مادر به طور کامل مواردی را معین کرده است.به طور خلاصه با استناد به این ماده می توان گفت که در هر زمانی که والدین دچار انحطاط اخلاقی شوند و در تربیت و نگهداری فرزندانشان قصور و کوتاهی کنند،به گونه ای که سلامت جسمانی و اخلاقی فرزندان در معرض خطر قرار گیرد،در صورت تقاضای اقربای فرزند و یا حتی قیم او میتوانند از محضر محاکم قضایی درخواست کنند تا نگهداری و تربیت طفل از پدر یا مادری که دچار انحطاط شده است،گرفته شود.

طبق ماده ی1170،موارد زیر به ترتیب ، مصادیق اصلی عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی میباشند که وکیل حضانت میتواند با استناد بر آنها،دادخواستی مبنی بر تغییر حضانت فرزند،طراحی و به حضور دادگاه تقدیم کند:

• اعتیاد زیان آور به الکل, مواد مخدر و قمار
• اشتهار به فساد اخلاق و فحشا
• ابتلا به بیماریهای روانی با تشخیص پزشکی قانونی
• سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشا, تکدی گری و قاچاق
• تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف

در قانون جدید شرایط حضانت فرزند آمده است که هرگونه اقدام غیر قانونی مبنی بر سوءاستفاده از کودکان دارای 6 ماه تا یکسال حبس میباشد و جزای نقدی(از ده میلیون ریال الی بیست میلیون ریال)خواهد داشت. مصادیقی که قانون برای آن آورده است به موارد زیر تقسیم میشود:

1. خرید و فروش کودکان
2. بهره کشی و به کارگیری کودکان در کارهای غیر قانونی همچون قاچاق
3. اجبار کودکان به کارهای سنگین خارج از توان آنها

موارد ذکر شده در ماده 1170 درمورد شرایط گرفتن حضانت فرزند توسط مادر نیز صدق میکند و هرگاه مادر بتواند اثبات کند که پدر به یکی از موارد انحطاط اخلاقی مبتلا شده است و یا شرایط حمایت عاطفی و جسمی،نگهداری و تربیت فرزند را ندارد،میتواند با کمک و مشورت یک وکیل خانواده ،دادخواست اثبات حضانت را به محام قضایی عادله ارائه کند.

تکلیف و اجبار به حضانت

همانطور که گفتیم حضانت در قانون به عنوان حق و تکلیفی است که بر عهده ی والدین است و آنان باید این تکلیف را بپذیرند.اما اگر پدر و مادری که وظیفه ی نگهداری و تربیت فرزند بر عهده ی او گذارده شده است ادعا کند که شرایط لازم برای حضانت را ندارد و نمیتواند تربیت طفل را بپذیرد،دادگاه در مرحله ی اول این اختیار را دارد که حضانت را بر وی الزام کند،اما اگر پدر یا مادر معین از این الزام امتناع و یا به اصطلاح حقوقی استنکاف کند،دادگاه میتواند حضانت را به خرج پدر و در صورت فوت پدر،به خرج مادر تامین کند.

سن خروج از حضانت

شاید برای بسیاری از افراد این سوال پیش اید که فرزندان دقیقا تا چه زمانی باید نگهداری و تربیت شوند و از لحاظ قانونی حضانت آنان بر عهده ی والدین باشد؟

برای پاسخ به این سوال شما باید بدانید که بلوغ و رشد کامل دو مسئله ی بسیار مهمی میباشند که برای تکامل فرزندان و خروج آنان از حمایت و محافظت توسط خانواده باید آنان را در نظر گرفت.اصولا فردی که به بلوغ جسمانی و عقلانی می رسد و رشد نسبی داشته است خود میتواند توانایی انتخاب پیدا کند که کدام یک از والدین او میتوانند به خوبی از او نگهداری کنند و مصلحت خود را بهتر از دادگاه تشخیص خواهند داد.در چنین شرایطی نیز دادگاه اختیار و انتخاب را بر عهده ی فرزندان قرار داده است تا آنان خود تصمیم بگیرند که میخواهند تحت تربیت کدام یک از والدین خود باشند.

به طور خلاصه سن خروج از حضانت برای دختران،پایان 9 سال قمری میباشد و سن خروج پسران نیز با اتمام 15 سالگی آغاز میشود.

همانطور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم ، وکیل حضانت میتواند تاثیری زیادی در این موضوع داشته باشد.شما هم اکنون میتوانید از خدمات گروه وکلای مشفق استفاده کنید. جهت دریافت اطلاعات بیشتر با شماره 09133637367 سید میثم رضویه ، بهترین وکیل کاشان و وکیل آران و بیدگل تماس بگیرید.