حق ارتفاق چیست و چگونه آن را اثبات کنیم؟

آیا تاکنون در مورد حق ارتفاق چیزی شنیده اید؟ این حق یکی از مهم ترین حقوقی است که امروزه دارای کاربرد های بسیار زیادی می باشد اما تا زمانی که افراد از قوانین و اصول حق ارتفاق آشنایی نداشته باشند، نمی توانند از آن استفاده کنند. اگر بخواهیم معنای لغوی حق ارتفاق را شناسایی کنیم باید به معنای کلمه رفاقت اشاره کنیم؛ چراکه ریشه لغوی این اصطلاح از کلمه رفق حاصل می شود اما مسئله مهم آن است که معنای این کلمه در حقوق کشور ما چیست؟

حق ارتفاق چیست؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که حقوق ارتفاقی به آن دسته از اختیارات قانونی گفته می شود که برای شخصی در ملک شخص دیگری در نظر گرفته شده است که معمولا به همان حق عبور و مرور محدود می شود. برای مثال اگر در ملک شخصی، مجرای فاضلاب مربوط به املاک همسایگانش قرار گرفته باشد، آن شخص نمی تواند از حق عبور و مرور طبیعی همسایگانش برای عبور و مرور جلوگیری کند.

در صورت تمایل میتوانید به جای مطالعه کامل مقاله به پادکست حق ارتفاق گوش کنید.

انواع حق ارتفاق

این حق جز آن دسته از حقوقی است که دارای انواع مختلفی است؛ به عبارت دیگر باید گفت که اسباب ایجاد حق عبور و مرور متفاوت هستند و نمی توان انتظار داشت که اسباب ایجاد حق ارتفاق در تمامی موارد یکسان باشد. انواع حق ارتفاق در حالت کلی و بر اساس اسباب ایجاد آنها به موارد زیر تقسیم می شوند:

ارتفاق قراردادی

حقیقت آن است که صاحبان املاک و اراضی مختلف این اختیار قانونی را دارند که هر گونه تصرفی را که می خواهند در ملک خود ایجاد کنند؛ بنابراین آنان میتوانند از طریق قراردادهای کتبی، حقوق خاصی را به اشخاص دیگری انتقال دهند. یکی از انواع این حقوق که صاحب ملک می تواند بر اساس قراردادی که می بندد به شخص دیگری واگذار کند، حق ارتفاق است. در چنین مواردی زوال حق ارتفاق همزمان با فسخ قرارداد می باشد. بنابراین هر زمان و به هر دلیلی که قرارداد فسخ شود، دیگر هیچ حقی مبنی بر عبور و مرور وجود ندارد.

ارتفاق قانونی

در بسیاری از موارد دیده می‌شود که حق ارتفاق بر اساس حکم قانونی ایجاد می شود و زمانی که این حکم از طریق مراجع قضایی صادر می گردد، دیگر صاحب ملک اختیار ممانعت بدون دلیل نخواهد داشت. معمولا در چنین مواردی، وضعیت طبیعی و جغرافیایی ملک مبنای صدور چنین احکامی می باشد. همانطور که اشاره کردیم یکی از نمونه های بارز آن، جمع شدن آب باران یک ملک در زمین زراعی همسایه است.

ارتفاق بدون قرارداد و بدون حکم قانونی

در برخی از موارد نیز دیده می شود که حقوق ارتفاقی دارای منشا قانونی نمی باشد و هیچ حکمی از جانب قانون مبنی بر ارتفاق صادر نشده است. از طرفی دیگر حتی هیچ قراردادی نیز میان صاحب ملک و فردی که دارای حقوقی است نیز وجود ندارد اما فرد به راحتی می تواند حق عبور و مرور در زمین دیگری را داشته باشد. در چنین مواردی منشا ایجاد چنین حقوقی چه می باشد؟

معمولا هنگامی که فردی از زمان های گذشته با صاحب ملکی قول و قرار گذاشته باشد تا دارای حق عبور و مرور باشد و صاحبان بعدی ملک نیز بر این قول و قرار پایبند باشند، اصل بر آن است که حق ارتفاق ایجاد شده است و هیچ مشکل قانونی در چنین مواردی وجود ندارد.

اثبات حق ارتفاق

هنگامی که در مورد موضوع مهم حق ارتفاق صحبت می کنیم، معمولا یکی از سوالات اساسی و بسیار مهمی که برای بسیاری از اشخاص پیش می آید آن است که اگر به عنوان مثال همسایه ای که مجرای فاضلاب یا آب باران همسایگانش در ملکش قرار گرفته است اقدام به جلوگیری از حق ارتفاق همسایگانش کند، تکلیف چیست؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که همسایگان میتوانند برای جلوگیری از تضییع حقوق خود از طریق محاکم قانونی اقدام نمایند و با ارائه دادخواست حق ارتفاق بر علیه همسایه خود کنند. بر اساس آمار و ارقام بدست آمده در سال های اخیر، حق ارتفاق در زمین کشاورزی یکی از رایج ترین پرونده هایی می باشد که معمولا در محاکم قانونی قابلیت پیگیری دارد، در اصطلاح حقوقی به چنین پرونده هایی دعوی ممانعت از حق میگویند. از آنجایی که حق عبور و مرور به ملک غیر دارای شرایط و چارچوب های قانونی خاصی می باشد، بهتر است در جریان چنین پرونده هایی از یک وکیل با تجربه و خبره کمک گرفت.

اثبات حق ارتفاق در حالت کلی کار ساده ای نمی باشد و افراد معمولی نمیتوانند به راحتی از ادله ی اثبات مناسبی استفاده کنند و استنادات قانونی را در جریان چنین پرونده هایی به کار گیرند، برای جلوگیری از ایجاد هرگونه تصرف در حق عبور و مرور معمولا افراد سعی میکنند تا روند رسیدگی به دادرسی پرونده های ممانعت از حق و اثبات رجوع از اذن در حق ارتفاق را به وکلای خوب و متخصص در این زمینه بسپارند.

حق ارتفاق در زمین کشاورزی

حق ارتفاق در زمین کشاورزی یعنی اینکه مالک زمین کشاورزی به دلیل همسایگی و کنار هم بودن دو زمین زراعی و یا اینکه راه عبور و مرور دیگری وجود ندارد، از ملک کشاورزی همسایه خود عبور و مرور کند و یا اینکه بخواهد راه عبور آب ایجاد کند. در حق ارتفاق در زمین کشاورزی هزینه های ناشی از استفاده از حق ارتفاق بر عهده دارنده حق است. یعنی کسی که حق عبور و مرور دارد، باید هزینه های استفاده از آن را هم بپردازد.

در مقابل مالک نیز نمی تواند در ملک خود اقداماتی انجام دهد که منجر به اختلال دارنده حق ارتفاق از حقی که دارد شود و اگر مالک اقدام به مختل کردن استفاده از حق ارتفاق در زمین کشاورزی کند، می توانید در دادگاه با اثبات حق عبور و مرور خود، خسارات وارده شده را جبران کنید.

مزایای کمک گرفتن از وکیل

کمک گرفتن از یک وکیل متعهد و حرفه ای در پرونده های مربوط به دعاوی ممانعت از حق مانند حقوق ارتفاقی دارای مزایای بسیار زیادی می باشد که به طور خلاصه به چند مورد از آنها اشاره می کنیم:

• هنگامی که وکالت چنین پرونده هایی به وکیل سپرده می شود، دیگر نیازی به حضور موکلان در مراحل مختلف دادرسی پرونده نمی باشد و همین موضوع باعث میشود تا موکلان دارای آرامش خاطر بیشتری باشند.
• روند دادرسی با سرعت بیشتری پیش خواهد رفت و امکان بروز مشکلات حقوقی بسیار کمتر خواهدبود؛ چراکه وکلای متخصص و با تجربه از تمامی مراحل دادرسی پرونده ها آگاهی دارند و به خوبی می دانند که باید از چه روشی استفاده کننند تا روند دادرسی با کیفیت و سرعت بیشتری طی شود.
• وکیل حقوق ارتفاقی دارای تسلط کافی بر موضوع پرونده می باشد و می داند که برای اثبات حقوق موکل خود باید از چه دلایل استنباطی استفاده کند و چه مدارکی را برای استنباط حق ارتفاق ارائه دهد.
• هنگامی که در جریان پرونده از خدمات وکلای متبحر استفاده می شود، درصد عدم موفقیت افراد بسیار کمتر خواهد شد و همین موضوع باعث می شود تا افراد در صرف هزینه و زمان خود، صرفه جویی کنند.

برای دریافت مشاوره حقوقی آنلاین فوری یا حضوری درباره حق عبور و مرور میتوانید با وکلای گروه مشفق در تماس باشید. وکیل کاشان به صورت حضوری در این شهر و به صورت آنلاین در سراسر کشور به شما مشاوره میدهد.

بررسی ماده قانونی حق ارتفاق

حق ارتفاق جز آن دسته از حقوقی می باشد که در قانون کشور ما دارای اهمیت بسیار زیادی است و قانونگذار کشورمان صراحتا در متن قانون مدنی به ان اشاره کرده است. برای مشاهده ماده قانونی حق ارتفاق باید به مفاد 95 و 97 قانون مدنی مراجعه کرد. براساس این مواد قانونی:

هر گاه زمین یا خانه کسی مجرای فاضلاب یا آب باران زمین یا خانه دیگری بوده است صاحب آن خانه یا زمین نمی تواند جلوگیری از آن ‌کند مگر در صورتی که عدم استحقاق او معلوم شود.

ماده 95 قانون مدنی

هر گاه کسی از قدیم در خانه یا ملک دیگری مجرای آب به ملک خود یا حق مرور داشته صاحب خانه یا ملک نمیتواند مانع آب بردن یا‌ عبور او از ملک خود شود و همچنین است سایر حقوق از قبیل حق داشتن در و شبکه و ناودان و حق شرب و غیره.

ماده 97 قانون مدنی

از متن این ماده قانونی به خوبی می توان این موضوع را درک کرد که هر کس دارای حق عبور و مرور در ملک دیگری را ندارد و تنها زمانی این حق برای او ایجاد می شود که قانون یا صاحب ملک این اذن را به او داده باشند. در مواردی نیز ممکن است شرایط طبیعی و جغرافیایی ملک به گونه ای باشد که میان دو زمین، ارتباطی همانند فاضلاب، مجرای آب، لوله کشی و…. وجود داشته باشد.

سوالات متداول