نحوه اثبات نسب، به همراه بررسی انواع آن

روابط در قانون کشور ما به سه دسته نسبی، سببی و رضاعی تقسیم می شوند. رابطه نسبی رابطه ای است که در نتیجه یک پیوند خونی ایجاد شده است مانند رابطه پدر و فرزند یا مادر و فرزند؛ رابطه سببی به رابطه ای گفته می شود که در نتیجه ازدواج شکل می گیرد مانند رابطه زن و شوهر و رابطه رضاعی نیز به رابطه خویشی که به واسطه شیر خوردن نوزاد از زن به غیر از مادر طبیعی اش اطلاق می شود. موضوع بحث این مقاله بررسی اثبات رابطه نسبی یا اثبات نسب می باشد که در ادامه آن را شرح می دهیم.

اثبات نسب چیست و شرایط آن

همانطور که گفته شد رابطه نسبی به خویشاوندی که از طریق خون ایجاد می شود گفته می شود از جمله رابطه پدر و مادر با فرزندان، خواهران و برادران با یکدیگر و یا رابطه نوه ها با پدر بزرگ و مادربزرگ. بحث اثبات نسب زمانی مطرح می شود که شخصی قصد ثابت کردن رابطه نسبی و خونی خود را داشته باشد.

به عنوان مثال “الف” ادعا کند فرزند “ب” است و با ادعای اینکه، “ب” پدر اوست نسب خود را به او برساند. در این مواقع مدعی باید اقدام به طرح دادخواست اثبات نسب کرده تا در صورت احراز حقانیت و صدور حکم دادگاه به نفعش، بتواند از حقوق قانونی خود استفاده کند.

دعوای اثبات نسب اغلب توسط افراد فاقد شناسنامه مطرح می شود تا این اشخاص به واسطه ثابت کردن نسب خود بتوانند شناسنامه نیز دریافت کنند. علاوه بر این اثبات نسب در موارد دیگری مثل وراثت، ولایت قهری، حضانت، تابعیت و … اثر گذار است.

وکیل اثبات نسب

ضمن دعوت شما به مطالعه ادامه مقاله، در صورتی که نیاز به وکیل اثبات نسب دارید، میتوانید با وکلای گروه مشفق در تماس باشید.

اثبات نسب مادری

منظور از اثبات نسب مادری خویشاوندی فرزند با مادر است که برای احراز آن لازم است دو موضوع به اثبات برسد:

• اول اینکه ثابت شود زنی که ادعا می شود طفل منسوب به اوست، بچه ای به دنیا آورده است.
• دوم باید ثابت شود که آن بچه، همان فردی است که ادعای اثبات نسب در مورد او طرح شده است.

به طور مثال “الف” ادعا می کند “ب” مادر اوست؛ در اینجا باید ثابت کند که “ب” بچه ای به دنیا آورده است و آن بچه همان “الف” است.

اثبات نسب از طرف مادر هم نیاز به طرح دادخواست در دادگاه صالح دارد که طبق قانون حمایت خانواده، هم اکنون دادگاه خانواده به این موضوع رسیدگی می کند. برای اثبات این ادعا می توان به هر نوع مدرک از جمله شهادت شهود، نظر پزشکی قانونی، اقرار و … استناد نمود.

اثبات نسب پدری

اثبات نسب پدری نیز مانند اثبات نسب مادری نیاز به طرح دادخواست در دادگاه خانواده و ارائه دلیل دارد اما قدری از اثبات نسب مادری دشوارتر است؛ علت آن هم این است که مدعی باید ثابت کند تولد او در نتیجه رابطه بین پدر و مادر اوست و این نزدیکی در زمان ازدواج آنها حاصل شده و مشروع بوده است.

البته قانون گذار برای اثبات نسب از سوی پدر راه حلی تحت عنوان قاعده فراش را از شرع استخراج کرده است که در ماده 1158 قانون مدنی به آن پرداخته و بیان داشت است:

طفل متولد در زمان زوجیت ملحق به شوهر است مشروط بر اینکه از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه نگذشته باشد.

ماده 1158 قانون مدنی

علاوه بر این امکان اثبات نسب در صورتی که پدر به وجود رابطه نسبی اقرار کند نیز وجود دارد.

اثبات نسب متوفی

موضوع اثبات نسب متوفی زمانی به میان می آید که مدعی علیه اصلی، فوت کرده باشد. به عنوان مثال فردی ادعای نسب پدری نسبت به مردی می کند که از دنیا رفته است. در این شرایط برای طرح دعوای اثبات نسب باید وراث متوفی را طرف دعوا قرار داد.

اثبات نسب اتباع خارجی

همانطور که می دانید در کشور ما تابعیت با توجه به سیستم خون منتقل می شود. یعنی یک پدر ایرانی در هر جای دنیا صاحب فرزند شود، تابعیت خود را به فرزند خود منتقل می کند. ارتباط اثبات نسب و تابعیت نیز به این دلیل طرح می شود که در صورت احراز نسب یک فرد، تابعیت نیز به او منتقل شده و فرد تابعیت ایرانی کسب می کند.

مدارک لازم برای اثبات نسب

خواهان دعوای اثبات نسب باید ضمن تقدیم دادخواست اثبات نسب به دادگاه خانواده مدارکی که برای صحت ادعای خود دارد را ضمیمه دادخواست کند. مدارک لازم برای اثبات نسب با توجه به شرایطی که هر فرد دارد متفاوت است اما به صورت عمومی می تواند به دلایلی همچون شناسنامه، اقرار، شهادت شهود و یا استناد به نظریات پزشکی قانونی و استعلاماتی مانند آزمایش DNA استناد کرد.

نمونه دادخواست اثبات نسب

برای تنظیم دادخواست اثبات نسب ضروری است به یک وکیل دادگستری مراجعه کرده تا با لحاظ تمامی اوضاع و احوال حاکم بر قضیه دادخواستی را برای شما تنظیم کند، با این حال در اینجا یک نمونه دادخواست اثبات نسب را برای آشنایی با نحوه تنظیم آن بررسی می کنیم :

نام خواهان

فردی که قصد اقامه دعوا دارد اطلاعات خود را وارد می کند که در این دعوا مدعی وجود رابطه نسبی می باشد.

نام خوانده

اطلاعات فردی که قصد اقامه دعوا علیه او را دارید باید وارد کنید که در دعوای اثبات نسب، فردی است که خواهان ادعا می کند با او رابطه نسبی دارد که در این نوع از دعوا غالبا پدر و مادر خواهان می باشند.

خواسته

در این قسمت خواسته ای که دارید را درج می کنید که در این نوع اختلاف “صدور حکم اثبات نسب و اخذ شناسنامه” می باشد.

دلایل و منضمات

در این قسمت کسی که قصد اثبات نسبت دیگری به خودش را دارد باید دلایلی که برای اثبات ادعای خود دارد را بنویسید و ضمیمه دادخواست کند. دلایل در دعوای اثبات نسب می تواند شناسنامه، شهادت شهود، نظر کارشناسی، استعلام نظر پزشکی قانونی و … باشد.

شرح دادخواست

شرح دادخواست یعنی اینکه دقیقا ذکر کنید از دادگاه با استناد به دلایل خود چه می خواهید. به عنوان نمونه در شرح دادخواست اثبات نسب می توان چنین درج کرد :

” ریاست محترم دادگاه …

سلام علیکم

اینجانب … به دلیل تولد در یک روستای کوچک فاقد شناشنامه بوده که 1 سال بعد از تولدم در مسافرت به شهر … گم شده ام و به بهزیستی تحویل داده شده و تحت سرپرستی سازمان مذکور بوده ام. در حال حاضر بعد از جستجوی فراوان و رفت و آمدهایی که به روستا داشته ام توانستم پدر و مادر خود را پیدا کنم که البته مادر بنده سال گذشته فوت شده است و پدرم از پذیرفتن من به عنوان فرزندش امتناع می کند در حالی که اهالی روستا به گم شدن من در سال … شهادت می دهند.

از این رو با توجه به اینکه بنده فاقد شناسنامه هستم از دادگاه محترم تقاضای صدور دستور استماع شهادت شهود و همچنین آزمایش DNA برای احراز نسب و همچنین صدور شناسنامه را دارم.”

نمونه رأی

در صورت نیاز به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه چند نمونه رای در خصوص اثبات نسب را میتوانید مطالعه کنید.

خوانده دعوی اثبات نسب در خصوص متوفی

در خصوص دعوی خانم س. ن. بطرفیت خانم گ. ن. و ف. ن. بخواسته اثبات نسب با توجه بشرح دادخواست تقدیمی دادگاه صرف نظر از پاسخ استعلام حاصله از اداره ثبت احوال بشماره 18401 / 21 / 14 / 94 مورخ 29 / 10 / 94 که حکایت از عدم وجود سابقه شناسنامه ادعای خواهان در اداره ثبت احوال کشور داشته نظر به اینکه خواسته خواهان اثبات نسب می باشد و با عنایت به اینکه پدر خواهان بنام ق. حسب ادعای خواهان به رحمت ایزدی پیوسته است و خواندگان خواهران وی می باشند و برای دادگاه وراث مرحوم ق. که می بایست به طرفیت نامبرده گان طرح دعوی شود محرز و مشخص نمی باشد لذا با توجه به لزوم ارائه گواهی حصر وراثت و تعیین وراث مرحوم ق. به ن. دعوی خواهان را قابل استماع بشرح معنون ندانسته و مستنداً به ماده 2 قانون آئین دادرسی مدنی دادگاههای عمومی و انقلاب قرار رد دعوی صادر و اعلام می نماید قرار صادره ظرف مدت بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در محاکم محترم تجدیدنظر استان تهران می باشد .
رئیس شعبه 273 دادگاه عمومی حقوقی تهران – محمدرضا نیک صفت

رأی دادگاه بدوی

تجدید نظر خواهی س. نیا بت فرزند ق. بطرفیت خا نم ف. نیا بت و گ. نیا بت فرزند ان ق. نسبت به دادنامه شماره 1723مورخ1394/11/27 شعبه 273دادگاه عمومی حقوقی تهران در پرونده کلاسه 01136مبنی بر صدور حکم قرار رد دعوی اثبات نسب وارد نمی باشد زیرا با توجه به محتویات پرونده و ا معا ن نظر در اوراق و مندرجا ت آن مفاد لایحه تجدید نظر خواهی ولوایح دفاعیه طرفین مدلول دادنامه تجدید نظر خواسته رای صادر شده دادگاه بدوی بر اساس مستندات موجود در پرونده صادر گردیده است و با عنا یت به اینکه تجدید نظر خواه ایراد و اعتراض موجهی که موجبا ت نقض دادنامه اعتراض شده را فراهم آورد ابراز ننموده است لذا این دادگاه با عنایت به مراتب مذکورضمن رد دادخواست تجدید نظر خواهی رای صادر شده دادگاه بدوی را با استناد به مواد 358و 365 قا نون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی تا یید می نما ید این رای قطعی است.
شعبه24 دادگاه تجدیدنظر استان تهران – رئیس و مستشار
حسین مرادی هرندی – مهدی روحانی

رأی دادگاه تجدیدنظر استان

شرط پذیرش دعوی اثبات نسب

درخصوص دعوا آقای م. الف. فرزند م. خ. بطرفیت 1- م. خ. فرزند ظ. 2- اداره ثبت احوال غرب تهران دائر به اثبات نسب وصدور شناسنامه بشرح دادخواست تقدیمی با این توضیح که خواهان اظهارداشته درتاریخ 31/5/1373 دربیمارستان شهید اکبر آبادی تهران به دنیا آمده پدرش م. خ. م به پاکستان رفته ومادرش نسترن فوت کرده است لذا خواستار اثبات نسبت نسبت به خوانده ردیف اول وصدور شناسنامه از سوی خوانده ردیف دوم می باشد دادگاه باعنایت به محتویات پرونده ومدافعات خواهان واستشهادیه پیوست واظهارات شهود واستعلام به عمل آمده از بیمارستان ونظر به اینکه خواندگان دلیل ومدرکی بر رد دعوی اقامه نکرده اند با پذیرش خواسته به استناد ماده 1158 قانون مدنی ومواد 198 قانون دادرسی مدنی حکم بر اثبات نسب والزام ثبت احوال به صدور شناسنامه درحق خواهان صادرواعلام می نماید رای صادره نسبت به خوانده ردیف اول غیابی ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل واخواهی دراین شعبه ونسبت به خوانده ردیف دوم حضوری درمهلت بیست روز قابل اعتراض درمحاکم تجدیدنظر استان می باشد.
رئیس شعبه 278-دادگاه خ. واده تهران – محمد سیاه سرانی

رأی دادگاه بدوی

در خصوص تجدید نظر خواهی اداره ثبت احوال تهران به نمایندگی معصومه سپهری فر بطرفیت اقای م. الف. نسبت به دادنامه شماره01361 مورخ1394/7/29 شعبه 278دادگاه عمومی تهران در پرونده کلاسه 0918مبنی بر صدور حکم به اثبات نسب آقای م. الف. به فردی بنام م. به عنوان پدر و نسترن به عنوان مادر وارد است زیرا با توجه به محتویات پرونده و ملاحظه لوایح طرفین رای صادره دادگاه بدوی مطا بق مستندات موجود در پرونده و مقررات مربوطه صادر نگردیده است زیرا اولا” اثبات نسب مطروحه منوط است به احراز رابطه زوجیت والدین مورد ادعاو همچنین احراز موضوع قاعده فراش بر اساس ماده1158 قانون مدنی می باشد ثانیا” تجدید نظر خواه که مدعی اثبات نسب است هیچ گونه دلیل موجهی که ثابت کند وی مطا بق قواعد مذکور منوط گردیده است و یا دلیل موجهی که زوجیت والدین مورد ادعا را ثا بت کند ابراز ننموده است و دادگاه بدوی به صرف طرح ادعای نسب مبادرت به صدور حکم نموده است این دادگاه با عنایت به مراتب مذکور باستناد ماده 358 قانون آیین دادرسی مدنی رای صادره دادگاه بدوی رانقض کرده و باستناد ماده 1257 قانون آیین دادرسی مدنی حکم به رد دعوی خواهان اثبات نسب و رد الزام ثبت واقعه مذکور از طرف ثبت احوال صادر می گردد این رای ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل فرجامخواهی است.
شعبه 24 دادگاه تجدیدنظر استان تهران – رئیس و مستشار
حسین مرادی هرندی – مهدی روحانی

رأی دادگاه تجدیدنظر استان