بدون شک همه افراد هنگام عقد قرارداد مفاد قانونی مربوط به فسخ قرارداد را می‌خوانند تا در صورت لزوم نسبت به آن اقدام کنند. اثبات اقاله یکی از راههای برهم‌زدن قرارداد بوده، اما بهتر است بدانید که به‌هیچ‌عنوان در زیر مجموعه موارد مربوط به مفاد فسخ قرار نمی‌گیرد. در این مقاله نحوه ثبت اقاله و تأیید آن را بررسی خواهیم کرد و در انتها نمونه دادخواست اثبات اقاله را ارائه می‌کنیم.
اقاله به چه معناست؟
بعد از مطالعه قانون مدنی متوجه می‌شویم زمانی که یک قرارداد بین اشخاص حقوقی یا حقیقی منعقد می‌شود، هیچ‌کدام از آن‌ها مگر در شرایط مشخص حق برهم‌زدن قرارداد را ندارند. تنها زمانی یکی از طرفین می‌تواند قرارداد را یک‌طرفه برهم بزند که بتواند به یکی از مفاد فسخ استناد کند؛ در غیر این صورت هیچ‌کدام از طرفین حق برهم‌زدن یک‌طرفه قرارداد را ندارند.
اقاله یا تفاسخ یکی از راههای برهم‌زدن قرارداد است که طرفین می‌توانند بعد از توافق همه‌جانبه با یکدیگر، آن را انجام دهند؛ اقاله یکی از راههای سقوط قرارداد به‌شمار می‌آید و بعد از انجام آن، تمامی اهداف و فعالیت‌های مربوط به آن متوقف می‌شود.
حال که با معنی اقاله آشنا شدید، بهتر است به مفهوم دعوای اثبات نیز پی ببرید.
دعوای اثبات اقاله به چه معنا است؟
گاهی اوقات طرفین بعد از تراضی و توافق با یکدیگر قرارداد را به‌وسیله اقاله به‌هم می‌زنند و درست در این زمان است که هر دو طرف باید کالاها و ثمن (پول) ردوبدل شده را به مبدأ اولیه بازگردانند. حال اگر یکی از طرفین در این زمان منکر اقاله شود و از بازگرداندن کالا، پول یا هر گونه مال مربوط به قرارداد خودداری کند، طرف مقابل می‌تواند شکایت خود را مبنی بر دعوای اثبات اقاله در دادگاه به ثبت برساند.
اثبات یا تأیید اقاله دارای نحوه طرح و دادخواست مخصوص خود بوده و باید آن را با ادله مناسب به محضر دادگاه تقدیم کرد.
همانطور که در ابتدا گفتیم، اقاله یکی از مواردی است که برای برهم‌زدن تمامی قراردادها کاربرد دارد؛ اما زیرمجموعه مفاد فسخ محسوب نمی‌شود. همواره به‌خاطر داشته باشید که باید تمامی مدارک مربوط به توافق خود و طرف مقابل را برای اقاله نزد خود نگه دارید؛ از جمله آن‌ها می‌توان به رسیدهای بانکی بازگشت وجه اشاره کرد.
ادله اثبات اقاله چه هستند؟
به‌طورکلی هر کدام از دعاوی حقوقی ثبت شده در مراجع قضایی برای اثبات‌شدن به ادله اثبات نیاز دارند. این ادله باید همراه با دادخواست تأیید اقاله به مرجع قضایی مربوطه تسلیم شوند. دلایل اثبات دعاوی تأیید اقاله به 4 دسته تقسیم می‌شوند. ادله اثبات اقاله به شرح زیر هستند:
اقرار خوانده
فردی که مدعی می‌شود اقاله را قبول ندارد و آن را نمی‌پذیرد، خوانده معرفی می‌شود. اگر خوانده بعد از حضور در دادگاه یا هر مرجع قضایی دیگری نسبت به پذیرش اقاله اقرار کند، تأیید اقاله صورت‌گرفته و خواهان به هیچ دلیل دیگری برای اثبات صحبت‌های خود نیازی ندارد.
ارائه سند
طبق ماده 1284 مدنی هر نوشته یا سندی که به امضای طرفین دعوای تأیید اقاله رسیده باشد و خواهان آن را به همراه دادخواست خود به مرجع قضایی تسلیم کرده باشد، می‌تواند اقاله انجام شده را به اثبات برساند. مهم‌ترین رکن این سند وجود امضای خوانده است.
گواهی یا شهادت
برای استفاده از ادله شهادت یا گواهی برای اثبات اقاله نیاز است که افرادی غیر از خوانده و خواهان از انجام اقاله بین طرفین خبر دهند. دعاوی تأیید اقاله در دسته‌بندی دعاوی مالی قرار می‌گیرند؛ بنابراین نیاز است برای اثبات دعاوی دو شاهد مرد یا یک شاهد مرد و دو شاهد زن در مرجع قضایی نسبت به انجام اقاله شهادت دهند.
قسم یا سوگند
ادله قسم یا سوگند زمانی استفاده می‌شوند که خواهان هیچ مدرکی برای تأیید اقاله خود نداشته باشد. خواهان از مقام قاضی درخواست می‌کند که خوانده در مقابل محضر دادگاه سوگند یاد کند که اقاله‌ای صورت نگرفته است. در صورت قسم‌خوردن خواهان، دعاوی پایان‌یافته و درخواست اثبات اقاله رد می‌شود.
نحوه اثبات اقاله چگونه است؟
بسته به این که دعوای اثبات به‌صورت مستقیم مورد بررسی قرار می‌گیرد یا خوانده نیز دعوایی متقابل را ثبت می‌کند، می‌توان نحوه اثبات را به دو نوع دعاوی مستقل و متقابل تقسیم‌بندی کرد.
نحوه تأیید اقاله به‌عنوان دعوایی مستقل
در این مورد فرد خواهان به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و نسبت به ثبت شکایت خود اقدام کند. در این روش تنها خواهان نسبت به ثبت دادخواست اقدام می‌کند و این دعاوی در دادگاه صالح محل زندگی خوانده مورد بررسی قرار می‌گیرد. خوانده باید هنگام ثبت‌نام در سامانه ثنا و تنظیم دادخواست، ادله اثبات درخواست خود را نیز ارائه کند.
نحوه تأیید اقاله به‌عنوان دعاوی متقابل
طبق ماده 141 قانون آیین دادرسی، دعوای متقابل دعوایی است که خوانده در مقابل دادخواست خواهان تنظیم می‌کند. در دعاوی متقابل اثبات اقاله خوانده دعوایی مقابل دادخواست خواهان تنظیم می‌کند و اگر منشأ این دعاوی از یک جا باشد، هر دوی آن‌ها به‌صورت هم‌زمان و در یک دادگاه مورد رسیدگی قرار می‌گیرند. لازم به ذکر بوده که دادرسی این نوع از نحوه اقاله کمی پیچیده‌تر و زمان‌برتر است.
مدارک لازم اثبات اقاله چه هستند؟
هنگامی که خواهان در حال ثبت دادخواست خود است، باید ادله اثبات را نیز همراه با دادخواست به مرجع قضایی ارائه کند؛ همچنین بعد از ثبت درخواست باید تمامی مدارک و ادله را در روز دادگاه نیز به‌صورت حضوری به قاضی تسلیم نماید.
اما خواهان برای اثبات اقاله باید دقیقاً چه مدارکی را به مرجع قضایی تسلیم بنماید؟
کارت ملی خواهان، قرارداد منعقد شده و مدارک مربوط به ادله (سند یا حضور شاهدان) از جمله مواردی هستند که خواهان باید به محضر دادگاه تسلیم کند.
اثبات اقاله شفاهی چیست؟
هیچ منعی برای اثبات شفاهی اقاله وجود ندارد و اتفاقاً این مورد زمانی که خواهان هیچ مدرکی برای اثبات اقاله خود نداشته باشد به‌کار می‌آید.
به‌طورمعمول خواهان می‌تواند از شهود برای ارائه ادله تأیید اقاله استفاده کند؛ بنابراین می‌توان گفت تأیید اقاله به‌صورت شفاهی کاملاً امکان‌پذیر است؛ البته لازم به ذکر بوده که خواهان باید هنگام ثبت دادخواست خود، استشهادیه شاهدان را نیز ضمیمه کند و آن افراد باید در روز موعد در صحن دادگاه حاضر شوند.
اثبات اقاله با شهادت شهود چیست؟
شهادت شهود یکی از ادله قانونی تأیید اقاله در قانون مدنی به‌شمار می‌آید و خواهان در صورت نداشتن هیچ مدرکی، می‌تواند برای اثبات ادعای خود از شاهدان قانونی استفاده کند؛ بنابراین نیاز است که خواهان هنگام ثبت دادخواست خود در دفاتر قضایی، به شهادت شهود استناد کند و استشهادیه آن‌ها را به‌صورت ضمیمه به مرجع قضایی مربوطه بفرستد. شاهدان باید در زمان موعد در دادگاه حاضر شوند.
هزینه دعاوی اثبات اقاله چه‌قدر است؟
لازم به ذکر بوده که دعاوی اثبات اقاله نوعی دعاوی مالی هستند؛ یعنی متقاضی اثبات باید هزینه دادرسی را بپردازد. هزینه آن به موارد زیر بستگی دارد:
- مرجعی که در آن طرح تأیید اقاله به ثبت رسیده است.
- مرحله رسیدگی به دعاوی
باتوجه‌به این موارد می‌توان هزینه اثبات این دعاوی حقوقی را به شکل زیر شرح داد:
اگر شکایت خود را در شورای حل اختلاف ثبت کنید
اگر شکایت خود را در شورای حل اختلاف ثبت کنید و سقف ارزش خواسته شما تا 20 میلیون تومان باشد، این شورا 3.5 درصد ارزش خواسته را به‌عنوان هزینه دادرسی دریافت می‌کند.
اگر شکایت خود را در دادگاه حقوقی ثبت کنید
اگر شکایت خود را در دادگاه حقوقی ثبت کنید و سقف ارزش خواسته شما بیشتر از 20 میلیون تومان باشد، این شورا 4.5 درصد ارزش خواسته را به‌عنوان هزینه دادرسی دریافت می‌کند.
هزینه تأیید اقاله در مرحله واخواهی و تجدیدنظر
هزینه دادرسی به شکایات اثبات اقاله در مرحله تجدیدنظر و واخواهی، 5.5 درصد هزینه کل خواسته است.
هزینه تأیید اقاله در مرحله اعتراض ثالث، فرجام‌خواهی و اعاده دادرسی
هزینه دادرسی به شکایات تأیید اقاله در مرحله اعتراض ثالث، فرجام‌خواهی و اعاده دادرسی، 5.5 درصد هزینه کل خواسته است.
نمونه دادخواست اثبات اقاله
نمونه متنی دادخواست تأیید اقاله به شرح زیر است:
ریاست محترم دادگاه حقوقی ……………… با سالم احتراماً به استحضار می رساند، به استناد دست‌نوشته ارائه شده که به امضای خوانده محترم دعوا رسیده و دو نفر شاهد نیز ذیل آن را امضا نموده اند، قرارداد شماره ……………… مورخ ……………… میان اینجانب و خوانده اقاله شده است. لیکن، باتوجه‌به اینکه، خوانده از پذیرش اقاله و استرداد مبیع خودداری کرده، با تقدیم این دادخواست، صدور رای بر اثبات و تأیید اقاله، با استناد به ماده 382 قانون مدنی، مورد درخواست می‌باشد.
بهتر است برای تکمیل هر کدام از بخش‌های دادخواست با یک وکیل پایه یک دادگستری مشورت کنید.
اثبات اقاله باید به شکلی دقیق انجام شود
همانطور که طی این مطلب نیز اشاره کردیم، اقاله یکی از راههای برهم‌زدن انواع قرارداد است که طی آن طرفین با توافق کامل یکدیگر نسبت به سقوط قرارداد اقدام می‌کنند. حال اگر یکی از طرفین منکر اقاله شود و نسبت به بازگردانی اموال و ثمن اقدام نکند، فرد مقابل وی می‌تواند با ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی نسبت به دعاوی اثبات اقاله اقدام کند.
بهتر است تنظیم دادخواست خود را به وکیل پایه یک دادگستری بسپارید تا درخواست شما به دقیق‌ترین شکل ممکن ثبت شود. گروه وکلای مشفق آماده ارائه خدمات مشاوره دقیق در زمینه اثبات اقاله به شما عزیزان هستند.
