اغلب عنوان رهن را در عرف به عنوان وجهی می شناسیم که در هنگام و رهن و اجاره خانه ها پرداخت می شود اگرچه این مورد هم یکی از مصادیق رهن است اما معنای واقعی رهن بسیار وسیع تر است. در این مقاله به بررسی معنی رهن و فک آن، مصادیق و موارد آن ، انواع دعوای مربوطه و فک رهن خودرو می پردازیم.
رهن چیست؟
برای اینکه با مفهوم فک رهن آشنا بشنویم اول باید بدانیم رهن چیست؟ رهن یعنی اینکه یک قرارداد است که با انعقاد آن مدیون مالی را به عنوان وثیقه در اختیار دیگری قرار می دهد تا اگر نتوانست در سر موقع مقرر دین خود را بپردازد، از محل فروش مالی که به رهن داده شده است، طلب خود را بردارد.
مثل بدهکاری که با به رهن گذاشتن اتومبیل خود نزد طلبکار با او توافق می کند در صورت عدم پرداخت دین خود در موعد مقرر، طلبکار بتواند اتومبیل را بفروشد و دین خود را بردارد.
فک رهن به چه معناست؟
بعد از شناخت رهن می توانیم به این پرسش که فک رهن چیست پاسخ دهیم. فک در لغت به معنی آزاد کردن از قید است در نتیجه فک رهن یعنی آزاد کردن مال مورد رهن ( که در اصطلاح حقوقی به آن عین مرهونه می گویند) از قید وثیقه.
فک رهن به شیوه های مختلفی ممکن است رخ بدهد. در واقع هر کاری که منجر شود دین پرداخت شود، باعث می شود مال مرهونه از قید وثیقه آزاد شود. زیرا با پرداخت دین دیگر سببی برای در وثیقه بودن مال مرهونه وجود ندارد.
موارد الزام به فک رهن
در برخی از شرایط اعمالی باعث می شود که سبب رهن از بین برود، در نتیجه رهن فک می شود. در این مورد، ماده قانونی وجود ندارد، اما می توان با توجه به رویه موجود به برخی از موارد الزام اشاره کرد:
- پرداخت دین: در صورتی که مدیون دین خود را به طلبکار پرداخت کند، رهن فک می شود و دیگر لزومی به فروش مال مرهونه وجود ندارد.
- توافق بدهکار و طلبکار: ممکن است بدهکار و طلبکار با هم توافق کنند که رهن را بهم بزنند، در این صورت به تبعیت از قرارداد فک رهن صورت خواهد گرفت.
- از بین رفتن مال مرهونه: یکی دیگر از موارد مربوط به زمانی است که مال مرهونه از بین می رود بنابر دلایلی مثل آفت
- فسخ رهن از طرف طلبکار: گفتیم یکی از موارد، توافق بدهکار و طلبکار است. اما جالب است بدانید که عقد رهن از طرف طلبکار به تنهایی نیز قابل فسخ است و او می تواند با صرف نظر کردن از گرفتن رهن، اقدام به فک رهن کند.
سپرده گذاری برای فک رهن
گاهی پیش می آید که بعد از دریافت وام برای تضمین پرداخت اقساط بانکی ملزم می شوید که سند ملکی را به رهن بانک بگذارید. در این صورت اگر اقساط خود در موقع مقرر پرداخت نکنید، ممکن است بانک برای پرداخت اقساط معوقه ملک رهنی را به مزایده بگذارد. در این شرایط برای جلوگیری از فروش ملک می توانید به بانک مراجعه کنید و درخواست سپرده گذاری برای فک رهن نمایید.
بعد از مراجعه شما به بانک میزان بدهی شما محاسبه می شود که باید میزان 110 درصد از کل بدهی را در بانک سپرده گذاری کنید. این سپرده را تا زمانی که بدهی خود را به طور کامل پرداخت نکرده اید نمی توانید برداشت کنید. از سودی که به این سپرده تعلق می گیرد می توانید اقساط خود را پرداخت کنید.
اقسام دعوای فک رهن
دعوای الزام به فک رهن و تنظیم سند رسمی
این نوع از دعوای زمانی مطرح می شود که سازنده ملکی قبل از تکمیل ساخت ملک یا قبل از تحویل ملک به خریدار، سند ملک را برای دریافت وام به رهن بانک داده باشد یا به طریق دیگر سند را در رهن گذاشته باشد اما بدهی خود را در موعد مقرر پرداخت نکند و برای خریدار ملک ایجاد مشکل کند.
در این شرایط خریدار باید در دادگاه اقامه دعوا کند و خواسته خود را دعوای الزام به فک رهن و تنظیم سند رسمی ذکر کند تا دادگاه هم به موضوع فک رهن رسیدگی کند و هم فروشنده محکوم به تنظیم سند رسمی ملک به نام خریدار کند.
دعوای الزام به فک رهن به صورت مستقل
در صورتی که یکی از موارد فک رهن ایجاد شود، مثل اینکه فرد مدیون در مواعد مقرر بدهی خود را پرداخت کرده باشد، طلبکار باید اقدام به فک رهن کند. اما اگر از انجام این کار خودداری کند مدیون می توان در دادگاه دعوا اقامه کند.
فک رهن خودرو
این موضوع زمانی مطرح می شود که کسی اقدام به خرید خودرو به صورت اقساطی از شرکت هایی مانند ایران خودرو و سایپا می کند. در این موارد چون هزینه فروش خودرو به صورت اقساطی پرداخت می شود برگ سبز خودرو با مهر “سند در رهن” صادر می شود.
این مهر تا زمانی که شما تمام اقساط خودرو را پرداخت نکرده اید، بر روی برگه سند خودرو باقی خواهد ماند. بنابراین با پایان یافتن اقساط می توانید با طی مراحل اداری اقدام به فک رهن خودرو کنید. در این صورت روی برگه سبز یا همان سند خودور مهر “فک رهن شده است” خورده می شود.
نمونه دادخواست
در اینجا یک نمونه دادخواست الزام به فک رهن را برای شما شرح می دهیم:
- نام خواهان : فردی که قصد اقامه دعوا دارد اطلاعات خود را وارد می کند.
- نام خوانده : اطلاعات فردی که قصد اقامه دعوا بر علیه او را دارید، وارد می کنید مثلا در دعاوی که علیه بانک مطرح می شود مشخصات بانک را باید وارد کنید.
- خواسته: در این قسمت خواسته را درج می کنید ” الزام به فک رهن از ملک به مشخصات ( مشخصات ملک مانند پلاک ثبتی و نشانی را وارد کنید) “
- دلایل و منضمات: در این قسمت باید دلایلی که برای اثبات ادعای خود دارید را بنویسید و ضمیمه دادخواست کنید. دلایل در این دعوا می تواند سند ملک، قرارداد رهن، اسناد پرداختی و … باشد.
- شرح دادخواست: شرح دادخواست یعنی اینکه دقیقا ذکر کنید از دادگاه با استناد به دلایل خود چه می خواهید. به عنوان نمونه می توان درج کرد :
“ریاست محترم دادگاه …
با سلام و ضمن عرض احترام خدمت دادگاه محترم اینجانب …. طی قرارداد رهنی شماره … که در تاریخ … بین بنده و خوانده دعوا منعقد شده است ملک خود را به شماره ثبتی … واقع در … بابت طلبی که به خوانده داشتم، در در رهن نامبرده قرار دادم. با استناد به رسیدهای ضمیمه شده بنده در تاریخ … تمام اقساط خود را پرداخت کردم لیکن علیرغم انجام تعهدات قراردادی، خوانده از فک رهن ملک خودداری می کند. از این رو با استناد به ماده 787 قانون مدنی از دادگاه محترم تقاضای الزام خوانده به فک رهن ملک مذکور و پرداخت کلیه خسارات را دارم.”
اگر به راهنمایی وکیل تنظیم دادخواست نیاز دارید، با ما در تماس باشید.
وکیل و مشاوره حقوقی
در صورتی که شما هم پرونده ای در رابطه با این موضوع دارید، جهت مشاوره با وکیل فک رهن با وکلای گروه مشفق در تماس باشید. مشورت با وکلا در تمامی دعاوی حقوقی علاوه بر افزایش سرعت در پیگیری موجب میشود تا بهترین نتیجه را دریافت کنید.
نمونه رأی
رأی دادگاه بدوی
در خصوص دعوی آقایان 1- ن. و… هردو م. با وکالت آقای س.م. به طرفیت 1- شرکت ص. با مدیرت م.م. 2- بانک… به خواسته الزام به فک رهن ازپلاک ثبتی … فرعی از … اصلی بخش ثبت شمیران با احتساب خسارت دادرسی به استناد تصویر مصدق سند مالکیت پلاک مرقوم و سند رهنی شماره … مورخ 1383/12/25 دفتر اسناد رسمی شماره … تهران، وکیل خواهان در تشریح خواسته بیان داشته است که:
«موکلین سند مالکیت خود را بابت اخذ تسهیلات خوانده اول در رهن خوانده دوم (بانک…) قرارداده‌اند، لیکن برغم انقضای مدت سه سال به حکایت ماده 6 قرارداد، شرکت خوانده از ایفای تعهد فک رهن از ملک خودداری می‌نماید.»
رئیس هیأت مدیره شرکت خوانده ضمن حضور در جلسه دادرسی درخواست اتخاذ تصمیم شایسته نمود. دادگاه با بررسی محتویات پرونده و ملاحظه اصول و مستندات، دعوی خواهان را به طرفیت خوانده (شرکت ص.) وارد و ثابت دانسته و مستنداً به مواد10-219-220-قانون مدنی و ماده 519 قانون آیین دادرسی مدنی، حکم به الزام خوانده موصوف به فک رهن از پلاک موصوف و پرداخت خسارت دادرسی در حق خواهان صادر و اعلام می‌نماید.
در خصوص دعوی خواهان به طرفیت بانک … به لحاظ عدم توجه دعوی به خوانده موصوف، مستنداً به بند 4 ماده 84 قانون اخیر، قرار رد دعوی خواهان صادر و اعلام می‌گردد. رأی صادره حضوری و ظرف20 روز پس از ابلاغ، قابل تجدیدنظرخواهی می‌باشد.
https://ara.jri.ac.ir/Judge/Text/11074
رئیس شعبه80 دادگاه عمومی حقوقی تهران – عنایت
رأی دادگاه تجدیدنظر استان
شرکت ص. به طرفیت تجدیدنظرخواندگان با وکالت آقای م. نسبت به دادنامه شماره 679 – 1393/8/24 از شعبه 80 دادگاه عمومی حقوقی تهران می‌باشد، به موجب دادنامه موصوف خواسته تجدیدنظرخواندگان مبنی بر الزام به فک رهن از پلاک ثبتی مورد نزاع موجه تشخیص و حکم برابر خواسته صادر گردیده‌است.
این دادگاه جامع محتویات پرونده را مورد مطالعه و دقت قرار داد، لیکن دادنامه اصداری را شایسته تأیید نمی‌داند و جهت تجدیدنظرخواهی وارد و محمول بر صحت می‌باشد. زیرا برابر ماده 701 قانون مدنی « ضمان عقدی است لازم و ضامن و یا مضمونٌ‌له نمی‌توانند آنرا فسخ کنند.» و از طرفی برابر ماده 698 «بعد از اینکه ضمان به طور صحیح واقع شد، ذمّه مضمونٌ‌عنه بری و ذمّه ضامن به مضمونٌ‌له مشغول میشود.»
لذا به استناد ماده 358 و 2 قانون آیین دادرسی مدنی، ضمن نقض دادنامه مزبور، مادامیکه عقد ضمان به قوت خویش باقی است، طرح دعوی قابلیت استماع ندارد. لذا قرار رد دعوی خواهان صادر و اعلام می‌گردد. این رأی قطعی است.
https://ara.jri.ac.ir/Judge/Text/11074
رئیس و مستشار شعبه 52 دادگاه تجدیدنظر استان تهران
قربان‌وند – خانی